IDL Retro | David Moncoutié, de enige Fransman die niet voor de Tour leefde

Dat de Tour de France eindigt in de stad van de liefde, Parijs, kan geen toeval zijn. In het land is 99 procent van de bevolking verknocht aan de drieweekse toeristische trekpleister, maar er is dus ook een minuscuul deel dat er weinig mee heeft. Daar hoort David Moncoutié bij, de talentvolle klimmer die altijd zijn eigen pad trok. Het pad van het plezier.

De manier waarop de zachtaardige Moncoutié met wielrennen begon, zegt eigenlijk al genoeg over zijn loopbaan. Hij was een verdienstelijk voetballer, tot hij op een dag met wat vrienden mee ging fietsen. Toen hij deze er allemaal afreed, dacht de jonge David: 'Dat ging toch zo slecht nog niet.' Op 19-jarige leeftijd verruilde hij het voetbal vervolgens voor de fiets.

In 1997 sloot Moncoutié zich aan bij de Cofidis-ploeg, in die tijd voornamelijk bekend en berucht van het vele spuiten en slikken. David was daar echter niet voor te porren, zo vertelt sportief directeur Eric Boyer. 'David was een loner, hij wou gewoon met rust gelaten worden.' De rustige Fransman ziet het zelf anders. 'Ik vind het gewoon leuk om te fietsen, de rest interesseert me niet.'

Vechten tegen de bierkaai (en doping)

Het jaar van de eeuwwisseling, 2000, was tevens het jaar waarin Moncoutié door zijn ploeg voor het eerst naar de Ronde van Frankrijk gezonden werd. Al vlug had hij in de gaten dat er in de maand juli met andere middelen gestreden werd door Armstrong en consorten. 'Als ik een verdienstelijk voorjaar reed, werd ik in de Ronde van Frankrijk alsnog naar huis gereden. Dat is een groot gekkenhuis! Ze hebben me vaak gezegd dat ik bij de eerste vijf kan rijden, maar ik had al snel in de gaten dat een etappezege het maximale zou zijn.'

En die ritwinst, die kwam er. In 2004 bleek Moncoutié in een rit over geaccidenteerd terrein de betere van de Spaanse coureurs Juan Antonio Flecha en Egoi Martínez. Het jaar daarna veroverde de zachtaardige Fransman definitief de harten van de chauvinistische wielerliefhebbers. We tekenen de twaalfde rit in de Tour van 2005, van Briancon naar Digne-les-Bains. Een listige rit, geknipt voor vluchters.

Die etappe was niet zomaar een etappe, want hij werd verreden op quatorze julliet, de Franse nationale feestdag. Alsof Nederland op Koningsdag de WK-finale kan winnen van Duitsland. De Franse renners doen stuk voor stuk een moord voor een ritwinst op die dag, behalve Moncoutié. Die wil gewoon lekker fietsen. En dat deed hij, want die dag was Moncoutié-dag. Solo reed de man uit Provins zijn status van publiekslieveling tegemoet. De baas van Cofidis, Francois Migraine, is er ondersteboven van. 'Hij liet gewoon zien dat je zonder doping kon winnen, dat je niet hoefde te slikken voor prestaties!'

De liefde voor Spanje 

Tot en met 2008 zou Moncoutié het, voornamelijk op last van zijn sponsor Cofidis, proberen in de Ronde van zijn land. Dat najaar kreeg hij echter ook voor het eerst de kans in de Vuelta. En verhip, dat was een aangename kennismaking! Weg van de drukte, de eeuwige druk op zijn schouders en de hysterie van de 'magische' Tour. 'Gewoon lekker fietsen'. Geknipt voor de liefhebber die David Moncoutié heet.

Al in rit acht is het raak, in een etappe met aankomst op de Pla de Beret. Die berg kende Moncoutié al, want in 2006 finishte de Tour daar ook. Maar toen waren er mannen met andere brandstof, zo toont het podium van Denis Menchov, Floyd Landis en Levi Leipheimer. In de Vuelta staat er geen maat op Moncoutié, die de Pla de Beret winnend bedwingt. Alejandro Valverde en Alberto Contador komen dertig seconden te kort.

Het restant van die Vuelta moet Moncoutié er een top tien-plaats uitslepen van zijn ploeg, maar zelf heeft hij zijn zinnen gezet op de bergtrui. Dat moet zijn jachtterrein worden in de Ronde van Spanje. 'Wat die gekke Virenque kan, kan ik in Spanje', hoor je hem bijna denken. Uiteindelijk wordt hij achtste in die Vuelta, achter een 22-jarige Robert Gesink, en wint hij de rode bergtrui. Sponsor Cofidis begint in te zien: 'Hij doet toch wat hij zelf wil.'

Het laatste jaar als symbool voor zijn loopbaan

Zowel in 2009, 2010 als 2011 herhaalt de ervaren Fransman zijn kunstje in de Vuelta. De eerste dagen doorbrengen op zijn geliefde plekje, helemaal achterin het peloton. Om vervolgens in bergrit één of twee mee te sluipen in de vlucht van de dag en een mooie ritzege te boeken. Als bonus kwam er dan vaak de blauwe bollen (of eerder de rode trui) bij, die dan werden vastgehouden tot Madrid. Vier jaar op rij de bergtrui pakken in een grote ronde, doe het maar na.

In 2012 probeert de 37-jarige Moncoutié het voor het laatst met tegenzin in de Ronde van Frankrijk. 'Ik moest van de ploeg, terwijl ik zelf de bladzijde Tour al lang heb omgeslagen.' De twaalfde rit bleek zijn eindpunt, na een val. Die etappe werd ironisch genoeg gewonnen door David Millar, zijn ploeggenoot en gewezen vriend bij Cofidis. De Brit schreef er het volgende over in zijn biografie Koersen in het Duister: 'David en ik probeerden het jaren zonder doping, en we planden daar nooit verandering in te brengen.' Bij Millar mislukte dat, hij werd betrapt en geschorst. Zijn 'vriend' Moncoutié maakt het allemaal niet uit, zo lang hij zijn eigen ethiek maar heeft.

Dat najaar probeerde Moncoutié het ook nog in de Vuelta, maar het vijftal bergtruien voltooien bleek te veel gevraagd van het in wielerperspectief bejaarde lichaam. Als 172e, in de geliefde achterste regionen van het peloton, bereikte hij Madrid. Het was mooi geweest. In 2014 vertolkte Chris Froome de algemene opinie over Moncoutié zo treffend als het maar zijn kan in zijn biografie: 'Iedereen heeft respect voor David. Hij heeft het maximale uit zijn eigen talent gehaald, terwijl anderen hun maximale capaciteit zochten in doping. Hij wilde geen leider zijn, hij wilde gewoon zijn ding doen. En alsnog is hij een big guy geworden, terwijl hij daar nooit om gevraagd heeft.'

In 2014 bracht Moncoutié een biografie uit, zonder enige koestering van wrok tegen de dopers van zijn generatie. Het boek heette: 'Mijn vrijheid als wielrenner.' Amen, David!

Tom van der Salm